اگر یک فعال در بازار ارزهای دیجیتال یا علاقه‌مند به فناوری بلاکچین باشید، به احتمال زیاد درباره توکن سوزی شنیده‌اید، اما دقیقا توکن سوزی به چه معناست؟ این فرآیند با هدف از میان بردن بخشی از توکن‌های یک ارز دیجیتال انجام می‌شود. با این روش هماهنگی میان عرضه و تقاضا بیشتر شده و بازار ثبات بیشتری خواهد داشت و از سوی دیگر هم به دلیل کمیاب شدن توکن، باعث ارزشمندتر شدن و افزایش قیمت آن می‌شود. در این سازوکار معمولا بخشی از توکن‌ها به یک آدرس کیف پول ارسال شده که غیرقابل دسترسی و بازگشت است. توکن سوزی مزیت‌ها و معایبی دارد که در این مطلب به آن‌ها اشاره شده است. تا پایان همراه ما باشید تا هر آنچه را که درباره توکن‌زدایی لازم است بدانید.
مزایای توکن سوزی چیست؟
همانطور که توضیح داده شد، توکن سوزی فرآیندی است که برای حذف دائمی توکن‌ها استفاده می‌شود که پیامدهای زیادی برای تیم پشتیبان آن و سرمایه‌گذاران دارد. مزیت‌های حذف بخشی از توکن‌ها شامل موارد زیر می‌شود.
- افزایش ارزش: نخستین پیامد توکن سوزی کمیاب شدن آن است و به دلیل کاهش عرضه، قیمت افزایش می‌یابد. نظریه عرضه و تقاضا در اقتصاد نیز دقیقا به همین موضوع اشاره دارد که با کاهش در عرضه یا افزایش تقاضا، قیمت کالا یا محصول بیشتر می‌شود.
- احساسات مثبت در بازار: یکی دیگر از مزیت‌های توکن سوزی ایجاد حس مثبت در جامعه ارز دیجیتال است زیرا تجربه نشان داده اعلام کردن توکن سوزی باعث افزایش توجه معامله‌گران و سرمایه‌گذاران می‌شود. زمانی که فرآیند سوزاندن درست اجرا شود اثر مثبت بیشتری هم دارد.
- مشارکت جامعه ارز دیجیتال: سومین مزیت توکن سوی افزایش اعتماد در جامعه آن است. پروژه‌هایی که کاربران و جامعه خود را در سوزاندن دخیل می‌کنند (مانند رای‌گیری) حس مالکیت و وفاداری بیشتری به آن‌ها منتقل می‌کنند. چنین اقداماتی برای پایداری پروژه در درازمدت ضروری است.
- رعایت مقررات: در برخی موارد، توکن سوزی نشان می‌دهد که یک ارز یا پروژه خاص ارزش بازار خود را نه به صورت مصنوعی، که بر اساس قوانین و استانداردهای نظارتی افزایش می‌دهد. چنین شفافیتی باعث اعتماد سرمایه‌گذاران و مثبت شدن جلوه آن ارز دیجیتال می‌شود.
نیم نگاهی به معایب سوزاندن توکن ها
- برگشت‌ناپذیری: زمانی که یک توکن سوزانده می‌شود به معنی آن است که برای همیشه از چرخه زدوده شده است. به همین دلیل هر ارزشی هم که در گذشته داشته است یا در آینده خواهد داشت از بین می‌رود. معمولا زمانی که ارزش یک ارز بالاتر می‌رود حس پشیمانی برای افراد ایجاد می‌کند.
- نوسان‌های کوتاه‌مدت: دومین مورد از معایب توکن سوزی نوسان قیمت در بازه کوتاه است. زمانی که اعلام شود در آینده مقداری از توکن‌ها سوزانده می‌شوند، سرمایه‌گذاران و معامله‌گران نیز به دلیل پویا بودن بازار واکنش نشان می‌دهند و شاهد نوسان‌های کوتاه‌مدت خواهیم بود.
- نبود ارزش افزوده ذاتی: اگر یک پروژه از نظر زیربنایی ضعیف و برنامه مشخصی نداشته باشد، توکن سوزی به ویژه در بلند مدت اثری در افزایش قیمت آن ندارد. برخی سرمایه‌گذاران ممکن است برداشت اشتباه داشته باشند و گمان کنند این فرآیند می‌تواند مشکلات اساسی پروژه را حل کند در صورتی که اینگونه نیست و یک پروژه باید ارزش ذاتی هم داشته باشد.
- تاثیر محدود با سوختن‌های کوچک: برای ارزهایی که تعداد توکن‌های در گردش آن‌ها بالا است، توکن‌سوزی‌های کوچک اثر زیادی ندارد. برای نمونه سوزاندن چند هزار توکن از پروژه‌ای که چند تریلیون توکن در گردش دارد اثر زیادی روی قیمت نخواهد داشت.
روش های توکن سوزی
روش‌های مختلفی برای توکن سوزی وجود دارد که آشنایی با روش کار هر کدام برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران ضروری است.
- روش ICO یا عرضه اولیه سکه که در آن توکن‌هایی که در فرآیند عرضه اولیه به فروش نرفته‌اند سوزانده می‌شوند. این کار به کاهش عرضه کل و افزایش قیمت ارز کمک می‌کند و باعث می‌شود توکن‌ها قیمت بالاتری به دست آورند. معمولا این روش با هدف تثبیت قیمت پس از یک عرضه اولیه انجام می‌شود و مکانیسم خاص خودش را دارد.
- روش دوم از راه سوزاندن توکن‌های در گردش است. در این روش تیم پروژه توکن‌ها را خریداری کرده و سپس آن‌ها را به یک آدرس کیف پول که غیر قابل دسترسی یا بازیابی است ارسال می‌کنند. مانند آنچه گفته شد، توکن سوزی نشان می‌دهد تیم پروژه پشتیبان آن هستند و باعث ایجاد احساسات مثبت در بازار و میان سرمایه‌گذاران می‌شود.
- روش سوم توکن سوزی از راه زدودن توکن‌هایی است که در گردش نیستند. در این روش معمولا توکن‌هایی سوزانده می‌شوند که برای کاربردهای خاص مانند پاداش، بودجه یا توسعه در نظر گرفته شده بودند اما اکنون دیگر نیازی به آن‌ها نیست. با سوزاندن، مقدار عرضه بهبود یافته و کاربران که می‌دانند توکن‌های اساسی در بازار در گردش هستند احساس مثبتی خواهند داشت.
- در برخی شرایط، بخشی از کارمزد تراکنش که با نام گس فی (Gas Fee) شناخته می‌شود، در طول تراکنش‌های بلاکچین سوزانده می‌شوند. برای نمونه اتریوم در ارتقا EIP-1559 یک سازوکار معرفی کرد که در آن با هر تراکنش، یک هزینه پایه و مقداری توکن سوزانده می‌شوند. به بیان دیگر، بخشی از هزینه تراکنش کاربران صرف توکن‌سوزی می‌شود. این کار به کنترل تورم کمک می‌کند و از سوی دیگر کاربران با هر تراکنش بخشی از توکن‌ها را می‌سوزانند که باعث کمیابی و پایداری بیشتر می‌شود.
- پنجمین روش توکن سوزی به صورت فصلی یا دوره‌ای است. در این روش پروژه‌ها در فاصله‌های زمانی منظم یا بر اساس معیارهای خاص مانند حجم معاملات، اقدام به سوزاندن توکن‌ها می‌کنند. برای نمونه، بایننس توکن‌های BNB را به صورت فصلی می‌سوزاند که به کاربران کمک می‌کند از پیش آگاه باشند و برای آن برنامه‌ریزی کنند. این روش همچنین مشارکت کاربران را هم افزایش می‌دهد.
- الگوریتم اثبات سوزاندن یا Proof of Burn که به صورت اختصاری به آن PoB گفته می‌شود، یک مکانیسم توافقی است که در آن کاربران توکن‌ها را برای به دست آوردن حق ماینینگ (استخراج رمزارز) یا تایید تراکنش‌ها می‌سوزانند. کاربران تشویق می‌شوند با سوزاندن بخشی از توکن‌ها مقدار عرضه را کاهش داده و در ازای آن امتیازهای دیگری به دست آورند. پروژه‌هایی مانند Slimcoin از این روش برای تایید تراکنش‌ها و حضور بیشتر کاربران در توکن سوزی استفاد می‌کنند.
۳ نمونه توکن سوزی معروف
پس از آشنایی با مزایا و معایب توکن‌سوزی و پس از آن مهم‌ترین روش‌های موجود، لازم است نگاهی به 3 نمونه توکن سوزی معروف داشته باشیم.
۱- توکن سوزی بایننس
اولین مورد بایننس کوین (BNB) است که قبلا درباره سازوکار آن برای سوزاندن توکن‌ها توضیح داده شد که یکی از شناخته‌شده‌ترین موارد در بازار ارزهای دیجیتال است. بایننس در سال 2017 متعهد شد که در مجموع 100 میلیون توکن بسوزاند که نیمی از عرضه کل آن یعنی 200 میلیون توکن بود. فرآیند توکن سوزی 4 بار در سال و معمولا به صورت فصلی انجام می‌شود. بایننس در هر فصل، 20 درصد از سود خود در فصل قبل را برای خرید BNB از بازار و ارسال آن‌ها به یک آدرس غیرقابل بازگشت انجام می‌دهد.
در اوایل سال 2024، بایننس 27امین فرآیند سوزاندن توکن‌ها را تکمیل کرد که در طول آن 2 میلیون توکن به ارزش تقریبی 1.2 میلیارد دلار حذف شدند. این استراتژی سوزاندن به حفظ ارزش توکن‌ها، کاهش عرضه و پایداری بیشتر بازار کمک قابل‌توجهی می‌کند.
۲- توکن سوزی اتریوم
دومین توکن‌سوزی معروف مربوط به آگوست سال 2021 و توکن‌های اتریوم (ETH) است. این کار با معرفی سازوکار EIP-1559 و بخشی از هاردفورک لندن انجام شد که پیشتر به آن اشاره شد. با این تغییرات، بخشی از کارمزدهای شبکه اتریوم از راه دریافت هزینه پایه به علاوه سوزاندن بخشی از هزینه تراکنش انجام می‌شود. به بیان ساده‌تر، با هر بار پرداخت هزینه در شبکه اتریوم، بخشی از توکن‌ها به صورت دائمی از گردش خارج می‌شوند.
از زمان اجرای این به‌روزرسانی، 4.4 میلیون توکن ETH سوزانده شده است که باعث افزایش پایداری این ارز دیجیتال می‌شود. فرآیند توکن سوزی فعلی اتریوم همسو با انتقال اتریوم به روش اثبات سهام (PoS) است و در طولانی‌مدت باعث می‌شود اتریوم از نظر فرآیندی و زیرساخت نیز وضعیت مناسبی به دست آورد.
۳- توکن سوزی شیبا اینو
سومین توکن سوزی معروف در می سال 2021 روی داد. ویتالیک بوترین به عنوان یکی از بنیان‌گذاران اصلی اتریوم، بیش از 410 میلیون توکن شیبا اینو (SHIB) را سوزاند. این توکن‌ها بخشی از پروژه بازاریابی تیم شیبا اینو و به صورت هدیه به بوترین بود.
بوترین دریافته بود که نگهداری چنین مقدار هنگفتی باعث دستکاری و نوسان در بازار شده و تصمیم گرفت تقریبا 90 درصد از هدیه خود را به یک آدرس به اصطلاح مرده ارسال و آن را از گردش خارج کند. در آن زمان، این اقدام حدود 6.7 میلیارد دلار هزینه داشت اما به عنوان یک حرکت قابل توجه برای کاهش عرضه و کنترل قیمت تلقی شد. همچنین، بوترین 10 درصد باقی‌مانده را به صندوق امدادرسانی کووید-19 در کشور هند اهدا کرد تا شهرت بیشتری در جامعه رمزارزها به دست آورد. همچنین می توانید پیش بینی آینده شیبا را در حامی سرمایه مشاهده کنید.
جمع بندی روش های توکن سوزی
توکن سوزی یا token burning یک پدیده رایج و گاهی حیاتی در بازار ارزهای دیجیتال است که از یک نگاه منصفانه، هم مزایا و هم معایب خود را دارد. پروژه‌های مختلف می‌کوشند با زدودن توکن‌ها مقدار عرضه را کمتر کرده و به رشد قیمت آن ارز دیجیتال کمک کنند. این کار بازگشت‌ناپذیر است و گاهی باعث ایجاد نوسان‌های کوتاه‌مدت در بازار می‌شود. روش‌های گوناگونی هم برای این فرآیند وجود دارد که شامل عرضه اولیه سکه، حذف توکن‌های در گردش، حذف توکن‌های خارج از گردش و چند مورد دیگر است. 3 مورد پایانی که به عنوان مهم‌ترین نمونه‌های توکن‌سوزی معرفی شدند اثر مهمی در بازار ارزهای دیجیتال داشتند و آگاهی از چنین اقداماتی برای علاقه‌مندان به دنیای بلاکچین ضروری است.
